Pozycja Pomorska – CZY CEGIELNIA BYŁA „CEGIELNIĄ”?

Pozycja Pomorska – CZY CEGIELNIA BYŁA „CEGIELNIĄ”?

Nie tak dawno wspominaliśmy o naszym ostatnim artykule dotyczącym Pozycji Pomorskiej, który ukazał się w niemieckim czasopiśmie FORTIFIKATION. Jako wątek zupełnie poboczny, a wynikający z odnalezionych dokumentów Sztabu Saperów Fortecznych z Wałcza (Festungspionierstab 4, a wcześniej Festungsbaugruppe Deutsch Krone), przedstawiliśmy informację o Werkgruppe „von Gimborn„, która obecnie znana jest pod (współczesną) nazwą – Werkgruppe „Mariensee” lub powszechniej – Grupa Warowna „Marianowo”. Na czym polega związek z Grupą Warowną „Cegielnia”? Polega na tym, że jedna i druga nazwa (GW „Cegielnia” i „Marianowo”) to nazwy niemające, niestety, nic wspólnego z historycznymi nazwami tych obiektów. W przypadku „Cegielni” nazwę wprowadził do obiegu najprawdopodobniej Janusz Miniewicz w swoim artykule pt. „Pommernstellung. Die Werkgruppe „Ziegelei” in Walcz [Deutsch Krone]” wydanym w Niemczech w latach 80. XX w. Już na wstępie zaznaczone zostało w tymże opracowaniu, że poza nielicznymi źródłami z początku lat 30. oraz mapą z ogólnym przebiegiem pozycji, źródeł nie ma za wiele, szczególnie tych zawierających zagadnienia pomocne przy rekonstrukcji obiektów. W dalszej części tekstu możemy spotkać zapis „eine große Werkgruppe, heute „Cegielnia” [„Ziegelei”]”, po czym dalej z utrwalonym, jako pewny, zapisem „die Werkgruppe „Cegielnia” [„Ziegelei”]„. Prawdopodobnie przyświecała szczytna idea – zastąpienia funkcjonującej wtedy nazwy „Czapa Hitlera” bardziej adekwatnym, „historyzującym”, określeniem powstałym na fali boom’u zainteresowania fortyfikacją niemiecką i wypełnienia jej historii treścią. Konsekwencje wprowadzenia tej nazwy pokutują do dziś. Utrwaliła się w kolejnych publikacjach a wraz z powstaniem Grupa Warowna Cegielnia – Skansen Fortyfikacyjny – zagościła na dobre na tablicach informacyjnych oraz przewodnikach i folderach. A co mówią dokumenty? W 1937 roku w zachowanych spisach pojawiają się tylko dwie grupy warowne – „Galgenberg”, czyli Góra Wisielcza (Strzaliny k. Tuczna) oraz „von Gimborn„, czyli wspomniane już wcześniej Marianowo. Obiekty znajdujące się w rejonie „Cegielni” nie są ujęte jako Werkgruppe, lecz oznaczone po prostu swoimi taktycznymi skrótami Kro. S. 5 i Kro. S. 6 i określone po prostu jako „Kampfanlage” w odporności B. Co istotne, w dokładnie ten sam sposób oznaczone zostały pozostałe obiekty tej klasy w rejonie Starego Osieczna i Nadarzyc. Z innych dokumentów również przebijają się te terminy w odniesieniu do obiektów, które obecnie nazywamy B-Werkami. Jak widać, niektóre rzeczy które na chwilę obecną wydają się oczywiste, nie do końca mają swoje potwierdzenie w źródłach. W materiałach z 1944 roku, powstałych podczas przygotowań umocnień do obrony, również nie znajdziemy potwierdzenia wprowadzonych przez polskich badaczy nazw dla „Cegielni” i „Marianowa”… Być może planowana wystawa prac Robert M. Jurga w Grupa Warowna Cegielnia – Skansen Fortyfikacyjny będzie dobrą okazją do refleksji nad nazewnictwem? Tym bardziej, iż jaskółki ćwierkają o planowanych przez Muzeum Ziemi Wałeckiej pracach przy sąsiedniej Werkgruppe „von Gimborn” (Marianowo)… Może tym razem pojawią się tablice z historycznymi nazwami? Trzymamy kciuki! Do obejrzenia wystawy, oczywiście, serdecznie zachęcamy!

Ausgewählte Aspekte der Armierungsvorarbeiten an der Pommernstellung im Bereich des Festungspionierstabes 4 [Deutsch Krone] in den Jahren 1935 bis 1939

Niezmiernie miło nam poinformować, iż w grudniowym numerze (30/2016) czasopisma „Fortifikation”, ukazał się nasz artykuł dotyczący wybranych aspektów rozbudowy Pozycji Pomorskiej na podstawie odnalezionych w archiwach akt Sztabu Saperów Fortecznych nr 4 w Deutsch Krone (Wałcz). Pełne brzmienie tytułu to: „Ausgewählte Aspekte der Armierungsvorarbeiten an der Pommernstellung im Bereich des Festungspionierstabes 4 [Deutsch Krone] in den Jahren 1935 bis 1939. Dargestellt anhand von Dokumenten aus dem Institut für Nationales Gedenken [Instytut Pamieci Narodowej] in Warschau”.
Artykuł, oprócz wzmiankowanych już wcześniej informacji o początkach budowy pozycji, traktuje m.in. o pracach „uzbrojeniowych” jakie miały miejsce w końcu lat 30. XX w., o podziałach na odcinki dozoru oraz przypomina nieznane do tej pory oznaczenia niektórych budowli – np. przywraca oryginalną nazwę zespołu w rejonie Marianowa, a mianowicie: Werkgruppe „von Gimborn”.
Planowane jest wydanie artykułu w języku polskim w pierwszej połowie 2017 roku. W przybliżonym okresie planujemy również – pierwszy z cyklu – artykuł o Pozycji Odrzańskiej.
Dziękujemy wszystkim za dotychczasowe wsparcie i zachęcamy do lektury!

Informacje o czasopiśmie można uzyskać tutaj.

Grupa „Cztery Historie” – podsumowanie 2016 roku

Nasza działalność w ubiegłym roku ogniskowała się przede wszystkim na rozpoznawaniu nowych źródeł archiwalnych oraz gromadzeniu ich (kopiowaniu) w celu dalszej pracy. Przy czym, uczciwie przyznać należy, że nie jesteśmy w tym pierwsi – kilkanaście lat temu rozpoczęto podobny proces. Materiały, które wtedy zgromadzono wchodzą w tzw. nieformalną kolekcję śp. dra K. Biskupa. Mimo wielu starań, nie udało się nam scalić tej kolekcji – co kiedyś stawialiśmy sobie za jeden z ważniejszych celów, wychodząc z założenia, że kolejne pokolenia badaczy oprócz prowadzenia badań terenowych powinny opierać się w pierwszej kolejności na materiałach źródłowych, stanowiących podstawę do kolejnych działań. Wstępne rozpoznanie spuścizny po śp. K. Biskupie uświadomiło nam, że mamy do czynienia z materiałem (przynajmniej w przypadku archiwaliów dotyczących niemieckiej fortyfikacji w okresie międzywojennym) istotnym, lecz wybiórczym i daleko niepełnym – składającym się w zasadzie z wybranych dokumentów, a nie zespołów/teczek. Kolejnym krokiem było sięgnięcie do właściwego źródła, czyli Oddziału Wojskowego Archiwum Federalnego w Fryburgu Bryzgowijskim (Abteilung Militärarchiv in Freiburg i. Br., w skrócie: BA-MA). Trzecia z kolei kwerenda w BA-MA, wykonana w 2016, przyniosła najwięcej pozytywnych wyników. Zgromadzony przez nas na tę chwilę zasób zamyka się w 246 j.a. które stanowią ponad 26 663 strony dokumentów, w zdecydowanej większości dotyczących niemieckich fortyfikacji. Równolegle do badań w BA-MA, prowadzona jest kwerenda w Centralnym Archiwum Wojskowym w Warszawie-Rembertowie. Do tej pory objęła on szereg najważniejszych w dziedzinie fortyfikacji zespołów i pozwoliła na zgromadzenie ogółem 328 j.a. (ponad 57 528 stron). Warto wspomnieć również o zbiorach pochodzących z Archiwum Narodowego, szczególnie z krakowskiego oddziału, które stanowi 171 j.a. (ponad 10 490 stron), które dotyczą cywilnych i wojskowych aspektów okupacji niemieckiej (działalność urzędów, obrona przeciwlotnicza, inwestycje budowlane). Oprócz wyżej wymienionych zbiorów, zaliczyć można jeszcze kilkanaście innych, lecz o zdecydowanie mniejszej objętości i istotności dla tematu fortyfikacji a pochodzących z innych instytucji/archiwów.
Warto wspomnieć o fakcie gromadzenia przez nas zdjęć lotniczych, wykonywanych od lat 30. ubiegłego wieku w przedwojennych i obecnych granicach Polski. Jako jedni z nielicznych w Polsce (prawie jedyni) posiadamy inwentarze niemieckich (znanych) lotów rozpoznawczych oraz częściowo alianckich.
Dziękujemy wszystkim, którzy pomagają nam w gromadzeniu i identyfikacji zbiorów. Miejmy nadzieję, że rok 2017 będzie jeszcze łaskawszy dla naszego archiwum. Staramy się zawsze udzielać odpowiedzi na zadane nam pytania, lecz biorąc pod uwagę ilość materiałów, niejednokrotnie wymagana jest „kwerenda w kwerendzie”, co zajmuje sporo czasu. Najbardziej czasochłonne są poszukiwania zdjęć lotniczych a następnie oczekiwanie na realizację zamówienia, stąd prosimy – jak zawsze – o cierpliwość…

Życzymy powodzenia w nowym 2017 roku! 🙂

Kwerenda w Archiwum Federalnym (BA-MA) w Freiburgu – etap III

Budynek Federalnego Archiwum W Fryburgu Bryzgowijskim

Zakończyliśmy kolejny wyjazd do archiwum federalnego w Fryburgu Bryzgowijskim. Zdobyte materiały posłużą do bieżącej pracy grupy Cztery Historie. Kolejny wyjazd planowany jest na wiosnę 2017 roku.

Inwentaryzacja umocnień Pozycji Pomorskiej (Pommernstellung) – etap XXIV

Schron dowodzenia z 1934, obecnie zamknięty

Inwentaryzacja dotyczyła odcinków z 1934 roku znajdujących się na zachód od Tuczna.

Inwentaryzacja umocnień Pozycji Pomorskiej (Pommernstellung) – etap XXIII

Drawa w rejonie m. Mostniki na północ od Starego Osieczna

Badania obejmowały odcinek fortyfikacji znajdujących się nad Drawą, na północ od Starego Osieczna.

Zniszczony wybuchem schron bojowy z 1934 roku dla jednego ckm

Inwentaryzacja umocnień Pozycji Odrzańskiej (Oderstellung) – etap X

Rozlewiska Ody na południe od Ścinawy

Celem badań były umocnienia znajdujące się w rejonie Ścinawy oraz na południe od niej. W toku inwentaryzacji udało się przyporządkować kilkanaście schron do odpowiadających im lat budowy. Zaktualizowano również dokumentację oraz stan zachowania obiektów inwentaryzowanych w latach poprzednich.

Jeden z najstarszych obiektów powstałych nad Odrą pochodzący z drugiej fazy budowy w latach 20. XX wieku

Niemiecka stacja radarowa „Tatzelwurm“ w rejonie Tarnowa – badania reliktów

Na zdjęciu z kol. Alkalim fundament odciągu masztu antenowego niemieckiego radaru typu FuMG 402 „Wassermann” M IV

Korzystając z spotkania z niekwestionowanym autorytetem w dziedzinie niemieckich radarów – kolegą Alakalim – udaliśmy się na wspólne badania pozostałości po stacji radarowej o kryptonimiem „Tatzelwurm“ w rejonie Tarnowa.

Zbliżenie na fundament odciągu masztu antenowego niemieckiego radaru typu FuMG 402 „Wassermann” M IV

Inwentaryzacja umocnień Pozycji Odrzańskiej (Oderstellung) – etap IX

Zniszczony wybuchem schron bojowy z 1934 roku

Inwentaryzacja obejmowała odcinki pomiędzy Ścinawą a Głogowem. Dzięki uprzejmości kolegów z G.R.O.T. mieliśmy możliwość uczestniczenia w eksploracji jednego z obiektów bojowych niedostępnego od kilkudziesięciu lat. Dziękujemy 🙂

Relikty wyposażenia izby bojowej schronu z 1934 roku – składany stolik oraz siedziska

Inwentaryzacja umocnień Pozycji Pomorskiej (Pommernstellung) – etap XXII

Schron dowodzenia z 1934 roku zlokalizowany na terenie Drawieńskiego Parku Narodowego

Badania obejmowały obiekty znajdujące się na terenie Drawieńskiego Parku Narodowego.

Rzeka Płociczna wraz z sąsiednim kanałem

Uroczysko Osikówka w Puszczy Niepołomickiej – wycinka/dewastacja historycznego pola bitwy

Cmentarz polskich żołnierzy poległych podczas walk w nocy z 9 na 10 września 1939 roku

Niestety, ku naszemu wielkiemu zaskoczeniu, historyczne miejsce bitwy która rozegrała się w tragicznych dniach września 1939 roku, zostało zniszczone poprzez wycinkę drzew oraz urządzanie szkółki leśnej. Jedyne co pozostaje to nauczka na przyszłość, aby w przypadku podobnych miejsc – gdzie znany jest w terenie obszar walk i możliwych pozostałości po bitwie – odpowiednio zgłaszać do odpowiednich organów konserwatorskich oraz nadleśnictw.

Wycinka na miejscu bitwy

Niemieckie schrony przeciwlotnicze w Krakowie – inwentaryzacja

Wnętrze jednej z szczelin przeciwlotniczych

Kontynuując prace rozpoczęte w 2008 roku dotarliśmy do kolejnych obiektów podziemnych które wymagają inwentaryzacji ze względu na planowane w ich rejonie inwestycje. Podsumowanie badań w tym temacie zamieszczone zostanie w planowanej publikacji dotyczącej garnizonu oraz fortyfikacji Krakowa w latach 1939-1945.

Fragment archiwalnej dokumentacji technicznej szczeliny przeciwlotniczej

Kwerenda w Archiwum Federalnym (BA-MA) w Freiburgu etap II

Już po raz drugi na przestrzeni ostatnich lat udało nam się gościć w Federalnym Archiwum w Fryburgu Bryzgowijskim [Bundesarchiv Abteilung Militärarchiv (Abt. MA)  Freiburg im Breisgau]. Kwerenda dotyczyła niemieckich fortyfikacji z lat 1921-1945 budowanych na wschodzie i zachodzie ówczesnych Niemiec. Uwagę szczególnie skupiliśmy na umocnieniach znajdujących się na obecnym terenie Polski. Więcej informacji na temat rezultatów prac archiwalnych przekażemy po zakończeniu III etapu prac, który planowany jest na wiosnę 2016 roku. Zebrany materiał wykorzystany zostanie do opracowań konserwatorskich oraz publikacji.

Fort „Krakus” – archeologia bez łopaty

Widok z kopca Krakusa na nasypy kryjące pozostałości koszar obronnych fortu nr 33

W ramach XIV Podgórskich Dni Otwartych Drzwi (imprezy organizowanej przez stowarzyszenie Podgórze.pl), odbywających się w tym roku pod hasłem „Utracone dziedzictwo”, zrealizowano oprowadzanie po reliktach jednego z najstarszych dzieł obronnych Twierdzy Kraków. Fort 33 „Krakus” powstawał sukcesywnie w latach 1849-1857. Przetrwał niemal równe 100 lat. Rozebrano go w dwóch etapach w latach 30-tych i 50-tych XX wieku. Pozostały po nim archiwalne rysunki i fotografie a w terenie relikty archeologiczne. Odczytanie i interpretacja tych ostatnich były głównym tematem prezentacji pod hasłem „Fort „Krakus” – archeologia bez łopaty”.

Góra Śmiadowska – dalszy postęp prac porządkowych

Góra Śmiadowska to nazwa wzniesienia i znajdujących się na nim fortyfikacji niemieckich z lat 1933, 1936, 1944 wchodzących w skład umocnień Pozycji Pomorskiej (Wału Pomorskiego).

Pozostałości oznaczeń eksploatacyjnych w korytarzu dolnej kondygnacji Pz.W. 975

Prace prowadzone bez przerwy (przez Piotra Letkiego i osoby z nim współpracujące) od roku 2008 przynoszą rezultaty w postaci odgruzowania m.in. kolejnych partii pomieszczeń dolnej kondygnacji głównego obiektu wejściowego, czyli Pz.W.965. Obecnie prace prowadzone są w obrębie maszynowni, której oczyszczenie z zalegającego piachu i gruzu pozwoli znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące układu wentylacyjnego tego dwukondygnacyjnego obiektu wejściowego oraz przeznaczenia dwóch sąsiadujących z maszynownią pomieszczeń. Trzymamy kciuki i kibicujemy ekipie prowadzącej prace!

Odkrycie reliktów niemieckiej zapory przeciwczołgowej na ul. Dunajewskiego w Krakowie

Podczas prac remontowych prowadzonych w ciągu ul. Dunajewskiego odkryte zostały relikty (fundament) niemieckiej zapory przeciwczołgowej z 1944 roku. Wykonano dokumentację fotograficzną rozpoznanych pozostałości.

Badania poligonowych niemieckich obiektów ćwiczebnych w Krakowie

Jeden z czterech zachowanych schronów ćwiczebnych na terenie dawnego poligonu saperów

W związku z planowaną inwestycją drogową w Krakowie w rejonie ul. ks. Józefa, ul. Polnych Kwiatów i Wzgórza św. Bronisławy przystąpiliśmy do uzupełniających badań czterech schronów ćwiczebnych powstałych w latach drugiej wojny światowej na ówczesnym niemieckim poligonie saperów. Obiektom bezpośrednio zagraża inwestycja stąd potrzeba poinformowaniu odpowiednich organów konserwatorskich o historii poligonu oraz kontekście w którym znajdują się rzeczone budowle oraz możliwościach ich zachowania. Przez teren poligonu w roku 1944 przebiegała pozycja polowa (Friedrich-Stellung) wchodząca w skład wewnętrznego pierścienia umocnień miasta, przygotowywanego wówczas do obrony.

Badania polskich schronów bojowych z 1939 roku w Krzyżowej k. Jeleśni – etap VI

Odcinek rowu strzeleckiego na stoku Krzyżowej, ukierunkowanego na ostrzał doliny Sopotni

W trakcie, prowadzonych w poprzednich latach, badań polskich fortyfikacji ośrodka oporu w rejonie Krzyżowej i Przyborowa z 1939 roku, określono domniemane miejsca lokalizacji umocnień polowych, jakie wraz z żelbetowymi schronami stworzyć miały pozycję ufortyfikowaną. Po udostępnieniu przez serwis Geoportal wyników skanowania lidarowego powierzchni terenu kraju, uzyskano potwierdzenie występowania w typowanych lokalizacjach śladów prac fortyfikacyjnych. Przeprowadzone badania terenowe pozwoliły zidentyfikować liczne odcinki rowów strzeleckich i doły po ziemiankach, określić ich stan zachowania i szczegóły ukształtowania jak również odnaleźć szereg umocnień nieczytelnych na materiałach geoportalu. Zrealizowane badania stanowiły kolejny etap prac, zmierzających do rekonstrukcji rozplanowania całej pozycji ufortyfikowanej oraz koncepcji taktycznej polskiej fortyfikacji górskiej.

Inwentaryzacja umocnień Pozycji Pomorskiej (Pommernstellung) – etap XXI

Celem wyjazdu były obiekty Pozycji Pomorskiej znajdujące się na tzw. „ryglu jez. Łubowo”.

Inwentaryzacja umocnień Pozycji Odrzańskiej (Oderstellung) – etap VIII

Schron bojowy ze stropem wykonanym na blasze falistej, prawdopodobnie z 1932 roku

Celem badań były obiekty z lat 1925-1932 znajdujące się pomiędzy Wrocławiem a Głogowem.

Konferencja naukowa w Międzyrzeckim Rejonie Umocnionym

Korytarz tzw. Pętli Boryszyńskiej

W dniu 18 września 2014 roku braliśmy udział w konferencji naukowej organizowanej w Lubrzy przez kol. Grzegorza Urbanka.

Wojna krymska na Skałkach Twardowskiego – spacer w ramach XIII Podgórskich Dni Otwartych Drzwi

Umocnione prefabrykowanymi płytami stanowisko karabinu maszynowego z okresu PRL, wbudowane w wał austriackiego szańca IS 29 ½

W ramach XIII Podgórskich Dni Otwartych Drzwi (imprezy organizowanej przez stowarzyszenie Podgórze.pl), odbywających się w tym roku pod hasłem „Dziedzictwo – źródło tożsamości”, zrealizowano spacer zatytułowany „Wojna krymska na Skałkach Twardowskiego”. W cieniu obchodów 100-lecia wybuchu pierwszej wojny światowej mija rocznica rozpoczęcia innego wielkiego konfliktu. 160 lat temu rozpoczęła się wojna nazwana później krymską, która choć toczona tysiące kilometrów od Krakowa, pozostawiła w mieście trwałe ślady. Na pamiątkę ówczesnych wydarzeń jak również niedawnego konfliktu Ukraińsko-Rosyjskiego o Krym, zaprezentowane zostały fortyfikacje austriackiego polowego obozu warownego z okresu wojny krymskiej (1854-55):

– bateria polowa FB-28,

– szaniec piechoty IS-29 ½ ,

– szaniec polowy FS-29,

ponadto:

– odcinek rowu strzeleckiego niemieckiej „Pozycji Fryderyka“ (1944 r.),

– polowe stanowisko ogniowe karabinu maszynowego z okresu PRL.

Piotr Leonowicz podczas spaceru opowiada o fortyfikacjach Twierdzy Kraków

Inwentaryzacja umocnień Pozycji Pomorskiej (Pommernstellung) – etap XIX

Zachowana płyta 7P7 wraz z ochronnym kamuflażem w jednym ze schronów bojowych na terenie dawnych koszar w Wałczu

Celem wyjazdu była inwentaryzacja umocnień Pozycji Pomorskiej w rejonie Wałcza i Nadarzyc.

Niemieckie i czechosłowackie fortyfikacje w Górach Bystrzyckich i Orlickich

Schron lekki nr 111. W tle wzgórze na którym rozmieszczono schrony grupy warownej „Hurka”

Wyjazd wakacyjny w rejon gór Bystrzyckich i Orlickich wykorzystaliśmy na zapoznanie się z  niemieckimi fortyfikacjami z okresu międzywojennego na przełęczach Spalonej i Nad Porębą. Analiza konstrukcji składających się na nie czterech schronów, pozwoliła na skorygowanie ustaleń zawartych w artykule „Hitlerowskie fortyfikacje Drogi Sudeckiej” z 1989 roku oraz doprecyzowanie informacji na temat faktycznej odporności stropodachu i sposobu mocowania maskującej konstrukcji zadaszenia obiektów przy schronisku „Jagodna”. Wycieczka naukowa po fortyfikacjach czechosłowackich z okresu międzywojennego na odcinku rokytnickim i kralickim ukierunkowana została na zapoznanie się ze sposobami ich włączenia w lokalny ruch turystyczny. Odwiedzone zostały udostępniane do zwiedzania schrony: R-S 88 „Mlází”, R-S 87 „Průsek” i grupa warowna „Hurka”. Zapoznano się z obiektem R-S 86 „U paseky” na którego kopule wojska niemieckie przeprowadziły w 1938 roku testowe odpalenia ładunków kumulacyjnych (analogicznie jak w schronie polskim w rejonie Wymysłowa nad zalewem świerklanieckim), ścieżkami dydaktycznymi: „fortyfikacje rokytnickie” i „grupa warowna Hurka” oraz odważną rewaloryzacją barokowego kościoła w Neratowie.

Niemiecka zapora przeciwczołgowa z okresu II wojny światowej przy ul. Radzikowskiego – dokumentacja

Element zapory przeciwczołgowej na nasypie linii kolejowej przy ul. Radzikowskiego

W związku z zaobserwowanymi pracami  modernizacyjnymi odcinka linii kolejowej przy przystanku Kraków-Łobzów, wykonano dokumentację pomiarową i fotograficzną elementu niemieckiej zapory przeciwpancernej z okresu II wojny światowej, położonej na nasypie kolejowym przy ul. Radzikowskiego.

Artykuły o Twierdzy Kraków

Na prośbę stowarzyszenia Podgórze.pl przygotowano serię trzech artykułów („Twierdza w chaszczach”, „Muzeum Spraw Wojskowych w forcie „Swoszowice”, „Podgórskie ulice forteczne”) poświęconych wybranym zagadnieniom związanym z Twierdzą Kraków, które następnie zostały zamieszczone na stronie internetowej stowarzyszenia.

Inwentaryzacja stanowisk artylerii plot. w sąsiedztwie fortu 31 „św. Benedykt” w Krakowie

Podstawa działa plot. w sąsiedztwie fortu 31 „św. Benedykt”

Celem uzyskania materiału porównawczego z wykonaną wcześniej dokumentacją niemieckiego stanowiska armaty przeciwlotniczej z okresu II wojny światowej na Grzegórzkach, uprzątnięto część platformy i wykonano dokumentację pomiarową analogicznego stanowiska zachowanego w sąsiedztwie fortu 31 „św. Benedykt” w Krakowie. Prace potwierdziły zbieżność formy cokołu-fundamentu w obu lokalizacjach przy odmiennym rozwiązaniu otaczającej platformy.

Osielec – dokumentacja pomiarowa nieukończonego polskiego schronu bojowego z 1939 roku – V etap

V etap prac badawczych realizowanych na terenie budowanego w 1939 roku punktu oporu na górze osieleckiej koło Jordanowa rozszerzono o zapoznanie się ze, zidentyfikowanymi wcześniej przez Piotra Sadowskiego, wykopów pod schrony bojowe na południowo-zachodnim stoku wzgórza. W trakcie rekonesansu odnaleziono miejsce domniemanej przyszłej lokalizacji schronu bojowego do ognia czołowego z planowanym uzbrojeniem: 3 ckm w strzelnicach ściennych, mającego przeciwdziałać obejściu punktu oporu od zachodu, wzdłuż drogi z Bystrej do Osielca.

Drugi etap poszukiwań niemieckich umocnień polowych „Pozycji Henryka” w rejonie Bibic k. Krakowa

Przeprowadzono drugi etap poszukiwań niemieckich umocnień polowych „Pozycji Henryka” w rejonie Bibic k. Krakowa połączony z rejestracją rysunkową ich odnalezionych fragmentów. Prace przyniosły m.in. zidentyfikowanie zespołu rowów strzeleckich na terenie dawnego cmentarza cholerycznego. Wyniki badań podsumowano w artykule: Pozycja Henryka (Odkrywca nr 5/2014).

Osielec – dalsza dokumentacja powierzchni wylewki nieukończonego polskiego schronu bojowego z 1939 r.

Zagajnik na szczycie góry osieleckiej kryjący wykop i wylewkę fundamentową nieukończonego schronu bojowego

Kontynuacja porządkowania powierzchni wylewki nieukończonego, polskiego schronu bojowego z 1939 r. na górze osieleckiej koło Jordanowa (przy maszcie telefonii komórkowej), wykonując równocześnie dokumentację pomiarową odsłoniętych fragmentów.