Fotogrametria i fortyfikacje – Czechosłowacki schron bojowy R-S 86 „U paseky”

Czechosłowacki schron bojowy R-S 86 „U paseky” – fot. Dariusz Pstuś

Budowa

Czechosłowacki schron bojowy R-S 86 „U paseky” wzniesiono w ramach pododcinka budowlanego Říčky, obejmującego 11 obiektów. Wraz z kolejnymi 29 obiektami, stawianymi w ramach pododcinków: Kunvald, Zaječiny, Hanička, podlegał dowództwu oddziałów saperów (ŽSV – Ženijní skupinové velitelství) nr  X Rokytnice v Orlických horách. Betonowanie dwukondygnacyjnej budowli przeprowadzono w dniach 2-5 października 1937 roku, zużywając 413m³ mieszanki.

Załoga i wyposażenie

Obiekt mieścić miał 17 osobową załogę, dysponującą następującym uzbrojeniem: dwa stanowiska „broni M” (zdwojony ckm 7.92mm vz 37) w strzelnicach ściennych, do ognia w oba międzypola; cztery stanowiska „broni N” (rkm 7.92mm vz 26) w strzelnicach ściennych do obrony bezpośredniej od zapola oraz stanowisko w czterostrzelnicowej kopule pancernej AJ-N, dla ostrzału przedpola z „broni N” i obserwacji.

Konstrukcja

Ze względu na położenie w obszarze leśnym i związane z tym mniejsze prawdopodobieństwo skutecznego ostrzelania ogniem artylerii najcięższej nieprzyjaciela, schron otrzymał konstrukcję w „2” klasie odporności. Posiadał żelbetowy stropodach grubości 1.5m, ścianę narażoną 1.75m, pozostałe ściany zewnętrzne 0.7-1.2m i kopułę o pancerzu grubości 150mm.

Badania

Najciekawszą z punktu widzenia historycznego cechą obiektu, są widoczne ślady prowadzonych przez Niemców, testów ładunków wybuchowych. Czas ich przeprowadzenia określają badacze czescy na okres pomiędzy jesienią 1938 roku a lipcem 1939 roku. Eksperyment (powtórzony w grudniu 1939 roku na polskim schronie w rejonie Wymysłowa), stanowił element przygotowań do planowanej kampanii wojennej na zachodzie (Belgia, Francja). Szczególną uwagę zwracają, widoczne na sklepieniu kopuły, charakterystyczne uszkodzenia od wybuchów ładunków kumulacyjnych. Użyto kolejno trzech ładunków o dwóch wagomiarach: Hohlladung 12,5kg (2 szt.) i Hohlladung 50kg. Skutkiem eksplozji dwu pierwszych były odpryski pancerza na wewnętrznej powierzchni i częściowa penetracja konstrukcji. Cięższy ładunek wykonał szeroki krater, powodując wyrwanie fragmentu ściany ponad jedną ze strzelnic.

Sporządzenie modelu 3D kopuły pancernej oraz części wnętrza schronu bojowego nastąpiło w ramach praktyk inwentaryzacyjnych grupy, które odbyły się w sierpniu 2018 roku. Głównym celem było zaznajomienie się z technikami wykonywania odpowiednich fotogramów na potrzeby dalszej obróbki, natomiast efektem tych prac są przedstawione poniżej wizualizacje. Pozwalają one na zapoznanie się w dynamiczny sposób z uszkodzeniami kopuły będącymi efektem działań niemieckich saperów.

Wnętrze schronu

Schron bojowy R-S 86 „U paseky” jest dobrym przykładem obiektu, w którym wykonanie inwentaryzacji w sposób klasyczny byłoby mocno utrudnione – strop międzykondygnacyjny został uszkodzony w skutek wybuchu. W przypadku budowli posiadających większą liczbę reliktów (np. mocowań, napisów eksploatacyjnych), bezpośredni dostęp do poszczególnych elementów znajdujących się na górnej kondygnacji wymaga zastosowania rusztowań lub drabin. Wykorzystując możliwości fotogrametrii ograniczany jest kontakt fizyczny z danym elementem, przy czym rejestracja obejmuje ich większą liczbę jednocześnie.
Niewątpliwą zaletą tej techniki jest również wierne odtwarzanie geometrii pomieszczeń – szczególnie ułatwia to pracę w przypadku łuków, wielokrotnych załamań korytarzy lub zróżnicowanej faktury ścian.

Z wizualizacjami można zapoznać się na naszym profilu Sketchfab:

R-S 86 „U paseky” cupola photogrammetry – 4h

R-S 86 „U paseky” – part of the interior / 4h

Tekst: Piotr Leonowicz & Dariusz Pstuś

Zdjęcia: Janusz Serwin, Dariusz Pstuś