Oprowadzanie po forcie 52 ½ w ramach Podgórskich Dni Otwartych Drzwi

Schron koszarowo-bojowy północnej części fortu 51 ½

Po raz kolejny zaprezentowano tematykę fortyfikacyjną w ramach Podgórskich Dni Otwartych Drzwi (XII edycja imprezy organizowanej przez stowarzyszenie Podgórze.pl). Przedmiotem oprowadzania, zrealizowanego pod hasłem „Typowo nietypowy” była północna część fortu 52 ½. Prezentacja obiektu była możliwa dzięki współpracy z jego użytkownikiem – Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Zwiedzającym przedstawiono działalność Centrum oraz historię, zadanie taktyczne i przeznaczenie poszczególnych pomieszczeń fortu.

Węgierska Górka – dokumentacja fotograficzna schronu „Waligóra”

Schron „Waligóra” – stan przed zaplanowaną dewastacją historycznie ukształtowanego otoczenia

W związku ze zbliżającym się terminem „modernizacji” otoczenia polskiego schronu bojowego „Waligóra” z 1939 roku w Węgierskiej Górce, wykonana została dokumentacja fotograficzna aktualnego stanu obiektu. Pomimo zwrócenia uwagi władzom gminy na niewłaściwy sposób podejścia do wyeksponowania historycznego obiektu obronnego, te z niezachwianą pewnością siebie i uporem godnym lepszej sprawy postanowiły zrealizować zaplanowane prace. W efekcie otoczenie schronu bojowego zamienić się ma w brukowany placyk.

Odkrycie reliktów północnej pochylni wraz z bramą fortu 17 „Luneta Grzegórzecka”

Podczas kompletowania informacji o stanie zachowania fortu 17 „Luneta Grzegórzecka” w Krakowie, zidentyfikowano w terenie relikty północnej pochylni z bramą wypadową (z zachowanymi elementami kamieniarki portalu), przebudowanej w okresie PRL na ukrycie przeciwlotnicze. Zebrane dotychczas wiadomości o historycznych obiektach fortyfikacyjnych położonych wokół fortu 17, pochodzących z II wojny światowej i z okresu PRL przekazano do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków i Miejskiego Konserwatora Zabytków. Wraz z powyższym materiałem przekazano do WUOZ i MKZ dokumentację pomiarową niemieckiej zapory przeciwpancernej z okresu II wojny światowej położonej przy ul. Podgórskiej w Krakowie.

Fort nr 31 „św. Benedykt” Twierdzy Kraków – „Tajemnice Codzienności”

Fort nr 31 „św. Benedykt” Twierdzy Kraków

XI Podgórskie Dni Otwartych Drzwi (impreza organizowana przez stowarzyszenie Podgórze.pl) odbyła się w bieżącym roku pod hasłem „Tajemnice Codzienności”. Znakomicie korespondowało ono z obiektem wybranym na bohatera „fortecznej” części programu. Fort nr 31 „św. Benedykt” Twierdzy Kraków – położony w wyjątkowo eksponowanym miejscu, pozostawał przez lata niedostępny, kryjąc przed odwiedzającymi wzgórze Krzemionek tajemnice swego wnętrza. Oprowadzanie zorganizowano wspólnie z członkami Oddziału Krakowskiego Towarzystwa Przyjaciół Fortyfikacji.

Węgierska Górka – planowane prace budowlane przy polskim schronie „Waligóra” z 1939

Strzelnica obrony wejścia schronu „Waligóra” w Węgierskiej Górce

Na skutek pojawienia się informacji o planowanych przez gminę Węgierska Górka pracach budowlanych zmierzających do wyeksponowania polskiego schronu bojowego „Waligóra” z 1939 roku,  spotkano się z zastępcą tamtejszego wójta. Próba przekonania reprezentanta władzy samorządowej o niewłaściwym charakterze rozwiązań przyjętych w projekcie rozbiła się o bezprzykładną pewność siebie rozmówcy, nie dopuszczającego do siebie żadnych wątpliwości odnośnie przygotowanej inwestycji.

Dalsze badania polskich schronów bojowych z 1939 roku w Krzyżowej k. Jeleśni

Kontynuacja badań polskich schronów bojowych z 1939 roku w Krzyżowej k. Jeleśni, tym razem koncentrując się na rejestracji śladów układu wentylacji, łączności i wyposażenia stałego. Przy okazji udało się przeprowadzić wywiad z mieszkańcem Krzyżowej – synem uczestnika prac fortyfikacyjnych z 1939 roku, który dostarczył szeregu ciekawych informacji na temat procesu realizacji prac budowlanych. Plonem wyjazdu było także odkrycie wysuniętego rowu strzeleckiego w rejonie Korbielowa.

Niemieckie umocnienia polowe z 1944 roku w rejonie Bibic k. Krakowa – badania

Odcinek „A” okopów niemieckich na północ od Bibic k. Krakowa

Rozpoczęto rejestrację rysunkową niemieckich umocnień polowych „Pozycji Henryka” w rejonie Bibic k. Krakowa. W terenie zidentyfikowano cztery odcinki rowów strzeleckich, wyposażonych w stanowiska strzelców i broni maszynowej oraz wykopy ziemianek połączone rowami łączącymi z pozycją bojową.

Dokumentacja wybranych stałych baterii Twierdzy Kraków z lat 1902-03, położonych w rejonie fortów „Marszowiec”, „Pasternik” i „Podchróście”

Schron amunicyjny baterii B1 „Marszowiec”

W uzupełnieniu badań przeprowadzonych na terenie baterii B2 „Węgrzce” Twierdzy Kraków przeprowadzona została porównawcza dokumentacja pomiarowa detali wybranych stałych baterii Twierdzy Kraków z lat 1902-03, położonych w rejonie fortów „Marszowiec”, „Pasternik” i „Podchróście”. Pozwoliła ona uzupełnić wiedzę o rozwiązaniach budowlanych schronów amunicyjnych o elementy które nie zachowały się w baterii B2 „Węgrzce”.

Polski schron bojowy z 1939 r. na górze osieleckiej koło Jordanowa – dalsze pomiary

Kontynuowano oczyszczanie powierzchni i dokumentację pomiarową wylewki nieukończonego, polskiego schronu bojowego z 1939 r. na górze osieleckiej koło Jordanowa (przy maszcie telefonii komórkowej). Jakkolwiek tym razem nie pozyskano żadnych nowych informacji, udało się uszczegółowić wykonane wcześniej pomiary.

Dokumentacja podstawy armaty przeciwlotniczej – Kraków-Grzegórzki

Niesprecyzowana przyszłość powojskowego terenu na Grzegórzkach (plany budowy kompleksu filharmonii krakowskiej) doprowadziła do decyzji wykonania dokumentacji pomiarowej, zidentyfikowanej tam uprzednio, niemieckiej podstawy armaty przeciwlotniczej z okresu II wojny światowej. Mimo silnego przysypania stanowiska wtórnie nawiezioną ziemią, udało się wykonać zarówno pomiar cokołu jak i uchwycić szerokość i grubość otaczającego go platformy.

Kolekcja zdjęć polskich fortyfikacji z 1939 roku z rejonu Mikołowa

Schron bojowy w rejonie Śmiłowic. Widok na szyb niezainstalowanej kopuły pancernej i planowane pole ostrzału zainstalowanego w niej ckm

W związku z pozyskaniem kolekcji zdjęć polskich fortyfikacji z 1939 roku w rejonie Mikołowa na Górnym Śląsku, zorganizowano wyjazd badawczy dla identyfikacji w terenie poszczególnych kadrów. Plonem badań terenowych i przeprowadzonej szczegółowej analizy fotografii stało się opracowanie, prezentujące informacje pozyskane z obu źródeł, przygotowane do druku.

Komisja konserwatorska na baterii B2 „Węgrzce” w Krakowie

Na zaproszenie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków wzięto udział w komisji konserwatorskiej na baterii B2 „Węgrzce”, wchodzącej w skład założenia obronnego austro-węgierskiej Twierdzy Kraków. Wkrótce potem rozpoczęto wykonywanie dokumentacji pomiarowej i badań obiektu, częściowo zniszczonego przez właściciela działki. Prace miały na celu wykorzystanie, przykrego skądinąd incydentu, do wzbogacenia wiedzy o konstrukcji i rozwiązaniach budowlanych tego typu obiektów.

Inwentaryzacja schronu plot. w Krakowie przy ul. Pawiej

Na skutek uzyskania informacji o zamierzonej inwestycji budowlanej przy ulicy Pawiej w Krakowie (w miejscu działającego tu klubu muzycznego Loch Ness) interweniowano w Wojewódzkim (Małopolskim) Urzędzie Ochrony Zabytków w sprawie znajdującego się na działce schronu przeciwlotniczego, zidentyfikowanego jako pochodzącego z okresu PRL. Na skutek podjętych działań, decyzją WUOZ odsunięto w czasie rozbiórkę obiektu do czasu przeprowadzenia przez „4H” dokumentacji pomiarowej obiektu. Uzyskano także zgodę na demontaż wybranych elementów wyposażenia schronu i przeniesienie ich do muzeum tworzonego w forcie 44 „Tonie”. W ten sposób ocalono przed zniszczeniem trzy zestawy stalowych drzwi gazoszczelnych, gazoszczelne zamknięcie wyjścia awaryjnego, centralę przyłącza elektrycznego, lampę oświetleniową, przewody wentylacyjne z nawietrzakami, trzy zawory nadciśnieniowe dwóch typów, parę hermetycznych zamknięć otworów wentylacji grawitacyjnej.

Odkrycie reliktów baterii plot. przy forcie 17 „Luneta Grzegórzecka” w Krakowie

Podstawa jedynego zachowanego stanowiska artylerii przeciwlotniczej przy forcie nr 17 „Luneta Grzegórzecka”

Opuszczony przez wojsko teren nad Wisłą na Grzegórzkach, w którego centrum znajdują się pozostałości austro-węgierskiego fortu 17 „Luneta Grzegórzecka” odsłonił kolejną tajemnicę. W jego południowo-wschodniej części zidentyfikowano, na wpół zasypaną, podstawę niemieckiej armaty przeciwlotniczej z okresu II wojny światowej. Podstawa, konstrukcji analogicznej jak znane np. z rejonu półbastionu VIII na Krzemionkach, stanowiła pierwotnie element sześciodziałowej baterii. Pozostałe stanowiska zostały jak się zdaje zlikwidowane w ramach późniejszych przekształceń tego terenu.

Skomielna Biała i Jordanów – polskie fortyfikacje

W rejonie Skomielnej koło Jordanowa przeprowadzono dokumentację pomiarową wykopu pod polski schron bojowy z 1939 roku. Obiekt wchodzić miał w skład jednego z trzech ośrodków oporu mających wspomagać obronę południowego skrzydła Armii „Kraków” zagrożonego atakiem niemieckim wyprowadzonym z doliny Orawy. Wyjątkowo dobrze zachowany wykop tworzy regularne prostokątne zagłębienie o wyrównanym, wypoziomowanym dnie, odkład wydobytego gruntu w miejscu przeznaczonym do wykonania czołowego nasypu ochronnego oraz stale czytelna pochylnia dla taczek wywożących urobek z dna wykopu.

Szturm na fort „Bodzów”

Pod hasłem: „Szturm na fort „Bodzów”” poprowadzono spacer po fortyfikacjach austrowęgierskiej Twierdzy Kraków położonych na górze Sulnik. Uczestnikom zaprezentowano scenariusz hipotetycznego ataku na fort „Bodzów” oraz następujące obiekty obronne: okop z 1914 roku przy wysuniętej baterii polowej, fort 53 „Bodzów”, kawernę schronową z okresu I wojny światowej. Oprowadzanie stanowiło element programu X edycji Podgórskich Dni Otwartych Drzwi – imprezy organizowanej przez stowarzyszenie Podgórze.pl

Porządkowanie stanowiska flankującego fortu 53 „Bodzów”

Przeprowadzono porządkowanie stanowiska flankującego fortu 53 „Bodzów” wchodzącego w skład założenia obronnego austro-węgierskiej Twierdzy Kraków. Zrealizowane prace stanowiły element przygotowań do prezentacji obiektu w ramach Podgórskich Dni Otwartych Drzwi.

Obóz archeologiczny – dokumentacja pomiarowa cerkwi obronnej

Wzięliśmy udział w obozie archeologicznym zorganizowanym przez stowarzyszenie „Magurycz”. W trakcie prac wykonano dokumentację pomiarową odsłoniętych murów fundamentowych cerkwi obronnej z XVI wieku oraz wzniesionej w jej miejsce, w okresie międzywojennym, cerkwi drewnianej.

Przełęcz Małastowska – inwentaryzacja fortyfikacji austro-węgierskich

Wykonana została rejestracja rysunkowa austrowęgierskiego polowego punktu oporu nr 604 z okresu I wojny światowej na przełęczy małastowskiej. Równocześnie zidentyfikowano w terenie linię umocnień polowych biegnącą w kierunku Magury Małastowskiej.

Góra Wisielcza – inwentaryzacja obiektów fortyfikacji niemieckiej – czerwiec 2011

Z wielu względów, w roku 2010 nie udało się nam niestety przeprowadzić badań na Górze Wisielczej k. Strzalin. Ubolewając nad tym faktem, wyznaczamy nowy termin badań, który wstępnie ustalony został na koniec czerwca (tzw. długi weekend) 2011.  Przypomnijmy cel i założenia wyjazdu: Na Górze Wisielczej (Strzaliny k. Tuczna, woj. zachodniopomorskie) w latach 1936-37 powstało jedno z najciekawszych założeń obronnych w niemieckiej fortyfikacji. W jego skład wchodziło osiem budowli o odporności “B”: sześć bloków bojowych (w tym dwa wejściowe) oraz dwa bloki obserwacyjne. Całe założenie uzupełniał system podziemnych korytarzy pełniących funkcje komunikacyjne oraz socjalne.Ze względu na unikatowość budowli oraz planowane prace mające na celu udostępnienie jej do zwiedzania – organizujemy wyjazd, podczas którego wykonana zostanie inwentaryzacja pomiarowo-rysunkowa oraz dokumentacja fotograficzna. Niezbędne przy tym będzie  porządkowanie poszczególnych dzieł oraz karczowanie utrudniającej pracę zieleni. Inny charakter będą miały prace w części podziemnej, skierowane m.in. odtworzenie możliwego przebiegu instalacji oraz przeznaczenia pomieszczeń.Wszystkie osoby zainteresowane uczestnictwem w pracach pomiarowych lub porządkowych, proszone są o  kontakt.

Krzyżowa i Przyborów – badania terenowe

Wykonano dokumentację pomiarową wybranych detali schronów polskiego ośrodka oporu z 1939 roku w rejonie Krzyżowej i Przyborowa. Poszukiwania wykopów pod schrony w rejonie Przyborowa nie przyniosły rezultatów. Ponieważ nie sprawdzono wszystkich wytypowanych lokalizacji, prace będą musiały być kontynuowane.

Wyjazd naukowy do Przemyśla

Zrealizowany został wyjazd naukowy do Przemyśla mający na celu zapoznanie się z pracami rewaloryzacyjnymi przeprowadzonymi w forcie XV „Borek” austro-węgierskiej Twierdzy Przemyśl oraz w radzieckich schronach bojowych z lat 1940-41 przy galerii Sanowej i Hotelu Gromada. Dzięki uprzejmości opiekunów obu schronów radzieckich możliwe było zapoznanie się z nimi poza godzinami oficjalnego udostępniania jak również uzyskanie obszernych wyjaśnień odnośnie problemów napotkanych podczas realizacji prac.

MPZP „Park Zakrzówek” i „Rejon św. Jacka, Twardowskiego”

Złożono wnioski do sporządzanego Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego „Park Zakrzówek” i „Rejon św. Jacka, Twardowskiego” postulując objęcie ochroną istniejącego na tym terenie zespołu budowli Twierdzy Kraków: koszar kawalerii, strzelnicy wojskowej, baterii polowej FB-28 oraz odcinka niemieckiego rowu strzeleckiego z okresu II wojny światowej. Równocześnie poinformowano urząd Miejskiego Konserwatora Zabytków w Krakowie o istnieniu na terenie objętym sporządzanym planem baterii polowej FB-28 z 1854 roku na skutek czego obiekt został wpisany do ewidencji zabytków.

Niemieckie zapory przeciwczołgowe w Krakowie – opinia dla Miejskiego Konserwatora Zabytków

W bieżącym miesiącu opracowano (dla TPF O/Kraków) informacje dla MKZ o niemieckich zaporach ppanc z okresu II wojny światowej w rejonie dworca płaszowskiego w związku z planowaną realizacją w tamtym rejonie inwestycji komunikacyjnej.

Twierdza Kraków – spacer po zespole austro-węgierskich fortyfikacji z lat 1892-93 na terenie Dębnik i Osiedla Podwawelskiego

Na zaproszenie stowarzyszenia Podgórze.pl poprowadzono spacer po zespole austro-węgierskich fortyfikacji Twierdzy Kraków z lat 1892-93 na terenie Dębnik i Osiedla Podwawelskiego. Wydarzenie odbyło się w ramach IX edycji Podgórskich Dni Otwartych Drzwi. Uczestnikom zaprezentowano zarówno obiekty zachowane, ich relikty jak i ślady urbanistyczne jakie pozostały po fortyfikacjach całkowicie zlikwidowanych.

Fort „Rajsko” – interwencja ratunkowa

Interwencja w sprawie fortu nr 51 „Rajsko” z lat 1881-86 austro-węgierskiej twierdzy Kraków. Po rezygnacji zarządcy obiektu z utrzymywania stałego dozoru, zaistniało zagrożenie rabunkiem cennego wyposażenia fortu. Skutkiem podjętych działań uzyskano zgodę na tymczasowy demontaż wybranych elementów stalowych.

Ostatni zachowany schron bojowy z 1944 roku w Krakowie – inwentaryzacja

Wykonano dokumentację pomiarową elementu niemieckiej zapory przeciwpancernej z okresu II wojny światowej przy ul. Podgórskiej w Krakowie. Zinwentaryzowany obiekt stanowi jedyną zachowaną pozostałość założenia inżynieryjnego, mającego zablokować przejazd wzdłuż bulwaru wiślanego.

Ringstand na trasie autostrady A4 – wyjaśnienia dla Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków

Udzielono wyjaśnień dla Wojewódzkiego (Małopolskiego) Urzędu Ochrony Zabytków, odnośnie niemieckiego stanowiska ogniowego typu Ringstand z 1944 r. w rejonie Bochni. Obiekt znajdował się na trasie realizowanej inwestycji drogowej. Decyzją WUOZ obiekt został wskazany do zachowania po wcześniejszym przeniesieniu w sąsiedztwo realizowanej drogi.

Dokumentacja zespołu polskich umocnień polowych z 1939 roku na wzgórzu Wietrznica nad Tylmanową

Wykonano szkicową rejestrację rysunkową zespołu polskich umocnień polowych z 1939 roku na wzgórzu Wietrznica nad Tylmanową.

Wykonano dokumentację pomiarową zewnętrza stanowiska ogniowego w południowo-zachodnim narożniku budynku niemieckiej straży granicznej z okresu II wojny światowej w Szlachtowej koło Szczawnicy.

Punkt Oporu „Bobrowniki” – wykonanie dokumentacji

Wykonano dokumentację pomiarową polskiego schronu bojowego z 1936 roku z punktu oporu „Bobrowniki”. Prace zrealizowano w związku z mającym nastąpić wyburzeniem obiektu. Wobec uzyskania informacji, iż starania stowarzyszenia „Pro Fortalicium” na rzecz uratowania schronu nie przyniosły pozytywnego rezultatu oraz że nie istnieje szczegółowa inwentaryzacja pomiarowa schronu i nie jest planowane przez urząd konserwatorski jej wykonanie, zdecydowano przeprowadzić ją samodzielnie.